LİSEDE NE YAPTINIZ?
TALAT YAVUZ
LİSEDE NE YAPTINIZ?
Lisede ne yaptığınızı anlamaya çalışıyoruz. Doğruların arasına yanlışları da karıştırırsınız diye ince eleyip sık dokuyoruz. Ne yaptığınızı anlayacağız ancak ne yapmadığınızı biliyoruz. Büyük bir ekiple çalıştık, veriye dayalı çalıştık diyorsunuz ancak ekipten üç kişiyi bile kamuoyu bilmiyor. Sendikalar bilmiyor, okullar bilmiyor, veliler bilmiyor, öğretmenler bilmiyor, öğrenciler bilmiyor. Hazırlık aşamasında kamuoyu bilgilendirilmedi ve katkı alınmadı. Yapıcı eleştirileri şimdi alıyoruz diyorsunuz, bu da bir yöntemdir. Nasıl olsa önümüzde yıllar var.
Eğitim sistemimizde sadeleştirme rüzgârı yeni değil. Sadece liselerde değil bütün kademelerde hem haftalık ders sayısı, hem ders çeşitliliği hem de müfredat yoğunluğunun azaltılması uzun zamandır tartışılıyor. Hatta birkaç yıl önce müfredatla ilgili yapılan düzenlemelerin ana omurgasını sadeleştirme ihtiyacı oluşturmuştu. Ne kadar yapılabildi, teknik bir konu olduğu için kamuoyu çok bilgi sahibi olamadı.
Aslında zaten konuşulan ve ihtiyaç haline gelen bir adım atılıyor. Liselerde ders yükünün fazla olduğu, öğrencilerin ders dışı etkinliklere zaman ayıramadığı, sanat ve spordan nasibini alamamış, popüler kültürün etkisinde, teknoloji bağımlısı, duyarsız, yetenekleri keşfedilmemiş, becerileri gelişmemiş, içinde yaşadığı toplumun problemlerine duyarsız ve sadece teorik bilgi yüklenmiş problemli bir nesil yetişiyor tespitleri yeni değil. Öyleyse soruyu, yeni ortaöğretim sistemi bu ihtiyacı karşılar mı diye sormak gerekir?
Biraz geçmişe, Ziya hocanın Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı döneminde yaptıklarına bakarak bugün ne yapmaya çalıştığını daha iyi anlarız. “Çoklu zekâ kuramı, ezberci eğitime hayır, bilgiyi depolayan değil bilgiye giden yolu öğrenen ve kullanan birey, öğrenmeyi öğrenme…” gibi son yirmi yıla etki eden önemli kavramlar eğitim sistemimize o dönem girmişti. Bu yaklaşımın eğitime katkısı inkâr edilemez. Buradan bakıca yeni ortaöğretim modeline umutla bakmalı ancak çıkmazları da tartışılmalıdır.
Bu sistemin başarısı için iki hususa dikkat etmek gerekir. Zorunlu veya seçmeli ders tartışmaları bir şekilde giderilir önemli olan ne yapmaya çalışıyoruz? Eğitimin bireyi iki yönlü geliştirmesi gerektiği ile ilgili denge bu sistemin neresinde? Neden iyi insan, iyi birey, ahlak ve erdem üzerine bir cümle yok. Sadece piyasada iş bulabilecek beceri ve kariyer amaçlanmış ve vurgu tamamen buraya yapılıyor. Liseler iyi insan yetiştirme amacından saparak sadece kariyere odaklanırsa bedelini daha ağır öderiz. Rehber öğretmenleri kariyer uzmanı yaparsanız, liseler de iş bulma ve kişisel gelişim merkezlerine dönüşecektir. Kastedilen yönlendirme ise neden adını bu şekilde kullanmıyoruz?
Bir diğer husus ise bu sistem motivasyonunu nereden alacak? Hangi duygu ve güç bu sistemi besleyecek? Renksiz, tatsız ve ruhsuz bir söylemle nasıl başaracaksınız? İdeolojik kavganın tavan yaptığı bu dönemde, ortada durarak nasıl başaracaksınız? Kiminle yapacaksınız?
Tam da burada bir durumu kamuoyunun dikkatine sunmakta fayda var. 2023 Eğitim Vizyon Belgesi ve şimdi açıklanan yeni lise sistemi daha önce çalışmış bir ekibin ürünleridir. Sayın bakanın kurucuları arasında bulunduğu Türk Eğitim Derneği’nin düşünce kuruluşu TEDMEM’in hazırladığı Ulusal Eğitim Programı adım adım uygulamaya geçiriliyor. İki yıllık çalışmanın ürünü bu rapora göre sadece liseler değil, eğitim sistemi bütünüyle değişiyor.
Zorunlu eğitimin, 1 yıl okul öncesi, 5 yıl ilkokul, 1 yıl ortaokula bağlı İngilizce hazırlık, 3 yıl ortaokul ve 3+1 lise olmak üzere 13 yıl olarak yapılandırılması, üç ara tatil uygulaması, sertifikalı beceriler, dijital portfolyo, kademeler arasında geçiş sistemi gibi birçok konuda yenilik planlanmış. Böyle bir çalışma varsa bu bir avantajdır denilebilir, o zaman bu sistemi yeni bir sistem şimdi icat edilmiş gibi değil de bütün olarak TEDMEM’in raporu ve önerisi kamuoyuna tartıştırılırsa daha isabetli olur. Bu sayede mevcut milli eğitim bürokrasisi de yaptığı çalışmaların daha önce üretilmiş bir sistemi uygulama çabası olduğunu anlamış olacaktır.
İhtiyaç haline gelmiş bir sistem değişikliği, özenle çalışılmaz ve taban desteği sağlanmazsa direnç noktaları artar ve bu sistemin sonu, içerik olarak çok benzediği geçmişte denenmiş ve hüsranla sonuçlanmış kredili sistemin sonu gibi olur. Bizim zamanımızda böyle ders seçme, atölye ve kariyer mi vardı denilerek başa döneriz. Böylece bir giriş yapmış olalım bu konuda daha çok yazarçizeriz. Her değişiklik sancılı olur, umarım çeşitli fantastik fikirlerin denendiği ve başarısız olmuş bir deneme olarak kayıtlara geçen kayıp bir dönem olmaz.
Talat YAVUZ
Eğitim Bir Sen İstanbul 4 Nolu Şube Başkanı
yavuztlt@hotmail.com
www.twitter.com/talatyavuz29
www.facebook.com/TalatYavuz29/
